του Διαμαντή Σεϊτανίδη
Συνεχίζω από την πλευρά μου το διάλογο που τροφοδότησε προ ολίγων ημερών ο Κώστας Παντελόγλου, σχετικά με τη σχέση του με τον μαρξισμό. Σέβομαι και δεν υπεισέρχομαι στη συναισθηματική και πολιτική σχέση που περιγράφει ότι έχει ο ίδιος με την προδικτατορική ΕΔΑ. Το μόνο σχόλιο που κάνω είναι ότι αυτό δεν είναι πολιτική στάση, αλλά μια ιστορική τοποθέτηση: Η προδικτατορική ΕΔΑ έπαψε να υφίσταται από δεκαετιών και σήμερα απλώς δεν υπάρχει. Με αυτή τη θέση, της ιστορικής τοποθέτησης, κάποιος μπορεί να έχει την α' άποψη για τους πεντακοσιομέδιμνους της Αρχαιότητας, ή τη β' γνώμη για τη συμπαθή τάξη των Ιππέων. Αυτό όμως, ελπίζω να σμυφωνήσουμε ότι ΔΕΝ ΣΥΝΙΣΤΑ πολιτική θέση εν έτει 2017.
Αντίθετα, κατά τη γνώμη μου, αποτελεί σημαντική συμβολή στον προβληματισμό για το αύριο της παγκόσμιας κοινότητας, η προσπάθεια να απαντηθεί το ερώτημα εάν πρέπει να είναι η πολιτική ή αν πρέπει να είναι η οικονομία που θα λαμβάνει τις καθοριστικές αποφάσεις για τις τύχες των κοινωνιών. Ο Μαρξ είχε θέσει το σύνολο της κοινωνικής εξέλιξης κάτω από την οικονομική διάσταση, καθώς υπήγαγε όλη αυτή την εξέλιξη, στις σχέσεις παραγωγής. Δεν χρειάζεται περαιτέρω εξηγήσεις, όποιος ανοίξει «Το Κεφάλαιο», διαβάζει ότι «ο τρόπος παραγωγής αποτελεί τη βάση κάθε κοινωνίας». Δεν μπορεί, δηλαδή, να δομηθεί και να λειτουργήσει μια κοινωνία εάν δεν βασίζεται στον τρόπο και τις σχέσεις παραγωγής. Θα ακουστεί παράξενο, αλλά είναι αληθινό και είναι ανάγκη να διατυπωθεί σε έναν νηφάλιο και με επιχειρήματα διάλογο, έστω κι εξ αποστάσεως: Αυτό που γίνεται στις μεγάλες πρωτεύουσες της Δύσης, με τις χρηματαγορές να ανεβάζουν και να κατεβάζουν αξίες, περιουσίες, κυβερνήσεις, έχει τη ρίζα του στη θεωρητική σύλληψη του Μαρξ: Η οικονομία και ειδικότερα ο τρόπος και οι σχέσεις παραγωγής μεταξύ των ανθρώπων, καθορίζουν την κοινωνική εξέλιξη.
Αντίθετα, η Τεχνολογική Επανάσταση που συντελείται στις μέρες μας, επιτρέπει στον σύγχρονο Άνθρωπο να βρει το χρόνο να ασχοληθεί και με άλλα πράγματα, εκτός της τροφοδότησης των σχέσεων παραγωγής, δηλαδή της εργασίας του, είτε είναι εργοδότης είτε εργαζόμενος. Στο ιδιαίτερα ενδιαφέρον βιβλίο που κυκλοφόρησε φέτος με τίτλο "Ουτοπία για ρεαλιστές" του Ρούτγκερ Μπρέγκμαν (εκδόσεις Ψυχογιός) περιγράφεται εξαιρετικά η δυνατότητα που δίνει η τεχνολογία για πλήρη απασχόληση 15 εργασίμων ωρών την εβδομάδα. Δηλαδή χρόνος για διάβασμα, γράψιμο, εκδρομές, ελεύθερο χρόνο, αληθινή επαφή με όσους αγαπάς και σε αγαπούν, ταξίδια κλπ Το διάβασμα, οι οικογενειακές και κοινωνικές σχέσεις, τα ταξίδια και η (αυτο)διάθεση του ελεύθερου χρόνου, ΔΕΝ είναι για τον σύγχρονο άνθρωπο οι οικονομικές σχέσεις που περιγράφει ο Μαρξ. Συνηθίζω, όταν μιλώ για αυτό το θέμα, να φέρνω το παράδειγμα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη: Με το ράσο του, μέσα στο σπίτι του, χωρίς ποτέ να εγκαταλέιψει την αγαπημένη του Σκιάθο, ο "κοσμοκαλόγερος" συνεισέφερε όσο ελάχιστοιη στη σύγχρονη ελληνική πεζογραφία, με το δικό του, απαράμιλλο τρόπο. Δεν υπάρχει, μου φαίνεται, καλύτερο παράδειγμα διάψευσης της θεωρητικής σύλληψης του Μαρξ περί σχέσεων παραγωγής, από τον Παπαδιαμάντη.
Αναμφίβολα η πορεία της Ανοικτής Κοινωνίας χρειάζεται θαρραλέες "επισκευές". Το "αμάξι" χρειάζεται "ρεκτιφιέ". Αλλά αυτό το "ρεκτιφιέ" δεν σημαίνει ούτε ότι θα επιστρέψουμε στη βοϊδάμαξα του Υπαρκού Σοσιαλισμού, ούτε ότι αμέριμνοι θα περιμένουμε πότε θα μας αφήσει στο δρόμο.
Κι ασφαλώς, ο διάλογος συνεχίζεται...
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
δεν βρέθηκαν σχόλια επισκεπτών...